Αναδημοσίευση από το site του Συλλόγου Πεζοπορίας Ορειβασίας Τρικάλων:

 "Απομεσήμερο Σαββάτου με τη θερμοκρασία στους 40 και πλέον βαθμούς, ακολουθούμε το φιδίσιο δρόμο από Κόνιτσα για τον χωριό Αμάραντος για την Κυριακάτικη προγραμματισμένη ανάβαση στο Γράμμο και στην πιο δυτική κορυφή του το Κάμενικ (2054).
 Προορισμός μας και αφετηρία της ανάβασης είναι το χωριό Αμάραντος (Ίσβορος) χτισμένο σε υψόμετρο 960 μ. σε μια κατάφυτη από πεύκα πλαγιά που απέχει από την Κόνιτσα 27 χιλ.
 Σαν συνοριακός φρουρός στέκεται ακίνητος, κρεμασμένος στις πλαγιές του Κάμενικ, με τους 40 περίπου μόνιμους, ηλικιωμένους κατοίκους. Το χωριό είναι γνωστό για τα ιαματικά λουτρά του και έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε τουριστικό θέρετρο. Τα λουτρά βρίσκονται σε απόσταση 5 χιλ. βόρεια σε υψόμετρο 1260 μέτρα και λειτουργούν από τον Ιούνιο μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Η θεραπευτικές ικανότητες των ιαματικών λουτρών του Αμάραντου είναι γνωστές για διάφορες παθήσεις όπως αδενοπάθειες, άσθμα, αρθροπάθειες, μετατραυματικές παθήσεις κ.α.
 Η περιοχή αποτελούσε στην αρχαιότητα και στη ρωμαιοκρατία σημαντικό κόμβο αφού εδώ δημιουργήθηκε στρατιωτικός σταθμός και αρκετοί απέκτησαν τα δικαιώματα του ρωμαίου πολίτη. Υιοθέτησαν και τη λατινική γλώσσα και έτσι εξηγούνται και τα πολλά λατινικά τοπωνύμια της περιοχής. Στο χωριό λειτουργούσαν ακμάζουσες μεταποιητικές βιοτεχνίες (τυροκομεία, υφαντουργεία, νερόμυλοι, αποστακτήρα).
 Από εδώ πηγάζει ο ποταμός Ζιάσικας, παραπόταμος του Σαραντάπορου, που στη διαδρομή του γεφυρώνεται από πέντε πέτρινα μονότοξα γεφύρια. Ο Γράμμος ακουμπάει στα σύνορα με την Αλβανία με σειρά κορφές. Ορίζεται βορειοανατολικά από την κορυφογραμμή Μπούφι, Αμμούδα, Αλεβίτσα και νοτιοανατολικά με όριο τον Αλιάκμονα. Σε μια δεύτερη γραμμή από βορά προς νότο στα ανατολικά έχει Τσάρνο, Πετράλωνα με κατάληξη στον Τάλιαρο με τον οποίο συνδέεται με την οροσειρά του Σμόλικα. Σε μια τρίτη γραμμή βορρά-νότου έχει Φλάμπουρο, Σούφλικα, Αρρένες. Στα βόρεια, ανάμεσα Φλάμπουρο, 2520, Σκίρτσι, Κιάφα, Σούφλικα, ορίζουμε τον μέσα Γράμμο. Στο νότο έχει δυο πόδια: Ανατολικά το πόδι που αρχίζει από Κιάφα, Κανελλόπουλου, Αρένες μέρος αυτής της περιοχής η Πέτρα Μούκα με συνέχειά της προς το νότο τα Πατώματα. Στη μέση Σκίρτσι, Γκέρσος, Σταυρός, Πρ. Ηλίας Οξυάς. Δυτικά από το 2520, Μαύρη Πέτρα, Μπάτρα, Γκόλιο, Κάμενικ, Πύργο Στράτσανης.
 Στον κυρίως Γράμμο δύο ποτάμια ορίζουν κατά κύριο λόγο τα νερά του: Ο Αλιάκμονας που μαζεύει νερά από τη λεκάνη της Γράμμουστας και φεύγει Ανατολικά και ο Σαραντάπορος που μαζεύει νερά από τη κοιλάδα ανάμεσα Αρένες - Βόιο και φεύγει δυτικά παίρνοντας όλα τα νερά του νότιου Γράμμου και του βόρειου Σμόλικα για να τα ρίξει στη συνέχεια στον Αώο.
 Φορτισμένος από τις μνήμες του εμφυλίου πολέμου, ο Γράμμος παρέμεινε ξεχασμένος και ερημωμένος τα τελευταία 50 χρόνια. Αυτό δεν επέτρεψε να αναδειχτούν οι φυσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες του.
Τα πιο πολύτιμα οικολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, είναι η απαράμιλλη φυσική ομορφιά του τοπίου (απότομα βουνά και φαράγγια, κοιλάδες, ποικιλία ανάγλυφου, εκτεταμένα δάση και ποικιλία υδατικών συστημάτων), ο γεωλογικός πλούτος (βάραθρα, βραχοπλαγιές κ.α.), και βέβαια η παρουσία μιας μοναδικής ποικιλίας περισσότερων από 1750 είδη φυτών, και σχεδόν 300 ειδών σπονδυλωτών ανάμεσά τους πολλά σπάνια και προστατευόμενα. Αξιοσημείωτο είναι και το μεγάλο πολιτισμικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος με τους διάσπαρτους στο χώρο οικισμούς και τις υπόλοιπες ανθρώπινες κατασκευές: γεφύρια, λιθόστρωτοι δρόμοι, βρύσες, υδροκίνητες εγκαταστάσεις, μεταβυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια.
 Το Αλπικό τοπίο του Γράμμου
 Το γυμνό από δενδρώδη βλάστηση αλπικό τοπίο, είναι ένα από τα μοναδικά και σε τόσο μεγάλη έκταση στη χώρα μας. Το ανάγλυφο είναι αρκετά πολύπλοκο, άλλοτε με ήπιες και άλλοτε με απότομες κλίσεις, γεμάτο με αγριολούλουδα και τρεχούμενα νερά σε βραχώδεις σχηματισμούς. Η διάσχιση του βουνού από την Αετομηλίτσα ή το Πληκάτι προς το χωριό Γράμμος, η διαδρομή προς την αλπική λίμνη του Γράμμου και την κορυφή, καθώς και το ανέβασμα από το Κεφαλοχώρι προς την παλιά Λυκόραχη, η ανάβαση στο Κάμενικ και τις Αρρένες αποτελούν τις πιο ενδιαφέρουσες διαδρομές για τους ορειβάτες και πεζοπόρους. Η θέα από πολλές κορυφές είναι εντυπωσιακή.
(Κάμενικ - Γκόλιο - Βαρτζιομπάν - Μπάντρα – Στενό- Μαύρη πέτρα- 2520 –Περήφανη -Κιάφα -Αρρένες –Πύργος Κοτυλης –Πέτρα Οσμάν-Αλεβίτσα –Αμμούδα). Βουνά και τοποθεσίες γνωστά από την περίοδο του εμφυλίου. Δασωμένα στις παρυφές με κωνοφόρα και φυλλοβόλα, με μεγάλη ποικιλότητα χλωρίδας, η οποία δημιουργεί ανεπανάληπτη ποικιλομορφία χρωμάτων και μορφών στο τοπίο.
 H διαδρομή στον Γράμμο ποτέ δεν μπορεί να είναι μια απλή, ανέμελη εκδρομή. Ο επιβλητικός ορεινός όγκος, στη βόρεια απόληξη της οροσειράς της Πίνδου, επιβάλλεται στον επισκέπτη από την πρώτη στιγμή. Η κυριαρχία της φύσης είναι απόλυτη. Ένα συμφωνικό έργο σε κρεσέντο, που με τη δύναμη του αναστέλλει τις οδυνηρές μνήμες του εμφυλίου πολέμου.
 Τόπος συγκέντρωσης τις 14μελούς ομάδας του συλλόγου είναι οι εγκαταστάσεις των λουτρών του Αμάραντου. Εδώ συγκεντρωθήκαμε όλοι αργά το απόγευμα καταλύοντας στον όμορφο ξενώνα.
Με το χάραμα αφήνουμε πίσω μας τα Λουτρά μέσα στην πρωινή δροσιά και ανηφορίζουμε προς το Κάμενικ. Ο δασικός δρόμος που ακολουθούμε, άβατος τους χειμερινούς μήνες, μας οδηγεί στις παρυφές του Προφήτη Ηλία. Από το σημείο αυτό ακολουθούμε το μονοπάτι της κορυφογραμμής. Βαδίζουμε πάνω στα σκουριασμένα συρματοπλέγματα των πολυβολείων, οι κουβέντες λιγοστές -οι μνήμες του εμφυλίου πόλεμου, ο φόβος και ο θρύλος των ναρκοπεδίων της περιοχής είναι έντονος. Το μεγάλο και ευδιάκριτο μονοπάτι μας οδηγεί σίγουρα. Το τοπίο αλλάζει διαρκώς, παντού σε κάθε σημείο η παρουσία της άνοιξης είναι καταλυτική. Κάθε σημείο της ανάβασης μάς επιφυλάσσει μια έκπληξη. Δάση με οξιές και πεύκα, μεγάλα ξέφωτα, λιβάδια. Όλες οι αποχρώσεις του πράσινου, διακόπτονται μόνο από το λευκό και πολύχρωμο πέπλο των λουλουδιών. Μια πανδαισία χρωμάτων και σπάνιων φυτών απλώνεται παντού. Στο βάθος, μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι, απλώνεται χωρίς τέλος ο χορός των κορυφογραμμών που χρωματίζεται από το απόλυτο γαλάζιο του ουρανού.
 Σε ορισμένα σημεία τα δάση είναι εντελώς ανεπηρέαστα από την ανθρώπινη παρέμβαση. Η ερήμωση των ορεινών οικισμών και ο φόβος των ναρκοπεδίων που άφησε πίσω του ο Εμφύλιος δεν επέτρεψαν την εκμετάλλευση τους για πολλά χρόνια. Η απομόνωση που επέβαλε η γεωγραφική θέση της περιοχής μετά το τέλους του εμφυλίου πόλεμου δημιούργησε ένα τεράστιο σχεδόν παρθένο οικοσύστημα με την παντελώς σε ορισμένες περιπτώσεις απουσία του ανθρώπου.
 Η πορεία μας συνεχίζεται στο φιδωτό και ανηφορικό μονοπάτι προς την κορυφή. Φτάνουμε ακριβώς στη συνοριακή γραμμή και τα μικρά τσιμεντένια κολονάκια μας υποδέχονται θυμίζοντας μας ότι βρισκόμαστε λίγα μέτρα από το αλβανικό έδαφος .
 Μπροστά μας ξεπροβάλουν πλήθος ερειπωμένων πολυβολείων με τις μεγάλες λακκούβες δείγματα του ανελέητου βομβαρδισμού που είχε υποστεί το μικρό οροπέδιο της κορυφής. Δυο σχεδόν όρθιοι αδιάψευστοι μάρτυρες της μεγάλης καταστροφής στέκονται εκεί για περισσότερα από 50 χρόνια θυμίζοντας τις μέρες του εθνικού διχασμού, είναι τα δυο φυλάκια από τσιμέντο και πέτρα, μακάβριοι μάρτυρες της εθνικής τραγωδίας.
Αύγουστος 1949 αδελφοκτόνος. Οι μάχες στο Γράμμο έδιναν κι έπαιρναν, σταμάτημα δεν είχαν. Τη μέρα ο Γράμμος βούλιαζε στους καπνούς και στον κουρνιαχτό. Τη νύχτα λαμπάδιαζε απ' τις φλόγες, που ξερνούσαν οι όλμοι και τα κανόνια. Νύχτα και μέρα καίγονταν το πελεκούδι. Η καυτή λάβα που ξερνούσαν τα κανόνια, οι όλμοι, τα μυδράλια κι οι βόμβες ναπάλμ, λύγισαν το Γράμμο.
«Ο Γράμμος έπεσε. Έπεσε ο Γράμμος».
 Αυτή η είδηση απλώθηκε πάνω σ' όλη τη χώρα. Αυτό το βαρύ, τ' ασήκωτο πένθος δεν ταίριαζε στον ελληνικό λαό. Οι μαχητές του Γράμμου μπαρουτοκαπνισμένοι, τσακισμένοι κι αλλόφρονες διάβηκαν τις οροθετημένες γραμμές των συνόρων. Ήταν ξημερώματα της 30 Αυγούστου του 1949 και ο εμφύλιος έμελλε να τερματιστεί στην κορυφή του Κάμενικ όταν οι λίγοι μαχητές εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και πέρασαν στην Αλβανία.
 Ο χορταριασμένος τόπος με τα πολύχρωμα και σπάνια λουλούδια κρατά καλά το μυστικό της μεγάλης συμφοράς. Η μεγαλοπρέπεια του τοπίου κρύβει το θάνατο και τη συμφορά. Πόσοι αλήθεια νέοι και νέες άφησαν τις ψυχές τους και τα κορμιά τους σε αυτή την πανέμορφη φύση. Το αισθανόμαστε στο τοπίο γύρω μας, το ακούμε στις διηγήσεις, το βλέπουμε στα λίγα σκόρπια πυρομαχικά και στα σκουριασμένα κιβώτια των πυρομαχικών που βρίσκονται διασκορπισμένα γύρω μας.
 Το άγνωστο Ζάλογγο της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας βουβά, στέκεται εκεί όμορφο, περήφανο, παρθένος, περιμένοντας όλους εμάς να θαυμάσουμε το μεγαλείο του όχι σαν ορειβάτες αλλά σαν ταπεινοί προσκυνητές, υποκλινόμενοι στο μεγαλείο της φύσης και της ιστορίας."